اوتیسم ( Autism ) یا «اختلال طیف درخودماندگی» نام گروهی از اختلال‌های پیش‌رونده است که امروزه با بیش‌ترین سرعت در بین دیگر اختلال‌های موجود، در حال رشد می‌باشد. بر اساس گزارش‌های مرکز کنترل بیماری آمریکا امروزه از بین هر 68 کودک، یک نفر مبتلا به اوتیسم ( Autism ) می‌باشد. بنابراین به‌طور تقریبی می‌توان گفت سالانه در مالزی 9000 کودک با مشکل اختلال اوتیسم به دنیا می‌آیند، که این تعداد، عدد بسیار بزرگی است.
اختلال طیف درخودماندگی دارای نشانه‌های بسیار زیادی می‌باشد و همچنین سطوح مختلفی از ناتوانی را شامل می‌شود. کودکان دارای اوتیسم در رابطه با مهارت‌های برقراری ارتباط با چالش‌های بسیار زیادی روبه‌رو هستند. آن‌ها همچنین دارای مشکلات رفتاری، تمایل به سرگردانی و فقدان آگاهی ایمنی نیز می‌باشند. ازاین‌رو احتمال فاصله گرفتن از مکان‌های امن و همچنین ناپدید شدن برای یک مدت‌زمان مشخص، برای این کودکان همواره وجود دارد. این کودکان می‌توانند در مکان‌های مختلفی مانند مناطق مسکونی، مدرسه، مکان‌های بیرونی و عمومی، زمین بازی و یا خانه‌شان، دچار سردرگمی و فاصله گرفتن از محیط‌های امن شوند. بنابراین این نوع رفتار سرگردانی و فاصله گرفتن از خانه و به‌طورکلی فضاهای امن، نگرانی‌های بسیار زیادی را برای خانواده این کودکان ایجاد می‌کند.
فن‌آوری ماهواره‌ای GNSS
امروزه مقوله فضا و همچنین تکنولوژی‌های مکان‌مبنا مانند سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای جهانی (GNSS) و همچنین سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، به‌طور کامل سودمندی خود را در بهبود روند ردیابی افراد به اثبات رسانده‌اند. GNSS سامانهای است که با استفاده از نحوه آرایش ماهواره‌ها در فضا، به‌طور پیوسته سیگنال‌هایی را به زمین ارسال می‌کند و این امکان را به افراد می‌دهد که بتوانند مکان قرارگیری دقیق موردنظر خود را تعیین نمایند. به همین سبب این سیستم کاربردهای مرتبط با موقعیت‌یابی بسیار زیادی را برای کاربران فراهم می‌کند. در کشور مالزی GNSS بیش‌ترین کاربرد را در کارهای صنعتی و همین‌طور دولتی دارد. به‌عنوان‌مثال کاربردهایی مانند به‌کارگیری GNSS در سیستم حمل‌ونقل، مدیریت ناوگان‌های حمل‌ونقل، کشاورزی، نظارت بر حوادث غیرمترقبه، گسترش شهری، نقشه‌برداری و همین‌طور کاربردهای نظامی. بنابراین می‌توان گفت که در مقایسه با کشورهای اروپایی و کشور آمریکا، در کشور مالزی، کمبود به‌کارگیری این سیستم برای کاربردهای شخصی و همین‌طور کاربردهای مرتبط با تأمین امنیت افراد به‌وضوح دیده می‌شود.
سیستم ردیابی اوتیسم MOSTI
آژانس ملی فضا در کشور مالزی اخیراً یک نمونه اولیه از یک سیستم ردیابی، به نام سیستم ردیابی اوتیسم MOSTI را توسعه داده است. این سیستم که با به‌کارگیری ابزارهای مجهز به GNSS فعالیت می‌کند، باهدف برطرف ساختن نیازهای کودکان مبتلا به اوتیسم که تمایل به سرگردانی دارند، ایجاد شده است. هزینه این پروژه توسط مرکز برنامه نوآورانه ملی که زیر نظر وزارت علم و تکنولوژی و نوآوری مالزی (MOSTI) می‌باشد تأمین شده است و هدف اصلی از پشتیبانی از این پروژه بهره‌رسانی به جامعه، در سطوح مختلف مردمی با به بهره‌برداری از تکنولوژی‌های فضایی و کاربردهای آن است.
کارکرد این سیستم ردیابی کودکان اوتیسم، تنها پیدا نمودن مکان و موقعیت نیست. بلکه این سیستم این توانایی را دارد که بعد زمان را هم پوشش دهد که با در نظر گرفتن غیرقابل‌پیش‌بینی بودن حرکات کودکان مبتلا به اوتیسم وجود این قابلیت در این سیستم، برای نظارت بر این نوع کودکان، بسیار حیاتی می‌باشد. با به‌کارگیری این سیستم به کودکان مبتلا به اوتیسم، دستگاهی با قابلیت به‌کارگیری GNSS داده می‌شود، که به‌صورت آماده در دسترس است. در زمان به‌کارگیری این دستگاه، اطلاعات مکان در هر دقیقه به سرور اصلی ارسال می‌شود و والدین و یا به‌طورکلی افرادی که وظیفه نگه‌داری از این کودکان را بر عهده دارند، قادر خواهند بود که از طریق نرم‌افزاری که به این منظور طراحی شده، و بر روی تلفن همراه هوشمندشان نصب می‌شود، مکان این کودکان را ردیابی کرده و از این طریق بر حرکات آن‌ها نظارت داشته باشند.
این سیستم همچنین این امکان را در اختیار والدین قرار می‌دهد که جهت تهیه یک برنامه روزانه برای میزان و مدت‌زمان حرکت این کودکان، یک مرز مجازی برای حرکتشان تعریف کرده و همین‌طور یک زمان فعالیت مشخص برای آن‌ها تعیین کنند. اگر این کودکان در مدت‌زمان مجاز حرکتشان که توسط والدین تعیین شده، از مرز مجازی تعریف شده برای آنان عبور کنند، به تلفن‌های هوشمند والدین بلافاصله یک اخطار فرستاده می‌شود. همچنین پیشینه حرکت آن‌ها نیز به‌صورت اتوماتیک در هر دقیقه ثبت می‌شود. این نوع به‌کارگیری GNSS می‌تواند احتمال وقوع اتفاقات ناگوار را برای کودکان کاهش دهد، و همچنین نگرانی و استرس والدین‌شان را کم کند.
مرکز ملی اوتیسم ( Autism ) در مالزی
جهت ارتباط دقیق این پروژه با موضوعی که به آن پرداخته است (اوتیسم)، آژانس ملی فضایی مالزی این پروژه را با همکاری مرکز ملی اوتیسم این کشور که یکی از بخش‌های تحت نظر نخست‌وزیر می‌باشد، به انجام رسانده است. اساساً هدف اصلی که در مرکز ملی اوتیسم دنبال می‌شود، افزایش آگاهی عمومی نسبت به اختلال اوتیسم و انجام فعالیت‌های به‌هنگام جهت کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای گسترش کامل پتانسیل‌های درونی‌شان و همچنین آماده‌سازی کامل آن‌ها برای قرارگیری در مسیر اصلی انجام تحصیلات ابتدایی می‌باشد. این مرکز به سازمان بین‌المللی حمایت اوتیسم واقع در ایالت متحده آمریکا متصل بوده و همچنین حمایت و کمک‌هایی را نیز از وزارت گسترش اجتماع، خانواده و زنان، وزارت تحصیلات و علوم، وزارت بهداشت و سلامت، دانشگاه کبانگسان مالزی و همین‌طور سامانهای غیردولتی، دریافت می‌کند.
در طی این همکاری، این مرکز حدود 50 کودک مبتلا به اوتیسم که تحت حمایت این مرکز بوده و همچنین سابقه مفقود شدن را نیز داشتند، انتخاب کرده است. در حال حاضر این سیستم در حال آزمایش می‌باشد. ورودی‌ها و متدهای موجود برای به‌کارگیری سیستم به‌طور دقیق و از نزدیک توسط پرسنل فنی از هردو گروه که شامل پزشکان و متخصصان بودند، مورد نظارت دقیق قرار گرفته است. این سیستم در آژانس ملی فضا و همین‌طور مرکز ملی اوتیسم به‌صورت هم‌زمان در حال نظارت بر تمامی کودکان می‌باشد. نتایج انتقال‌داده‌شده از طریق والدین و همین‌طور مرکز ملی اوتیسم بسیار امیدوارکننده بوده است. از آن‌جا که تا به حال نتایج دریافت‌شده از استفاده از این سیستم خوب بوده، گروه در حال برنامه‌ریزی برای انجام آزمایش‌های بیش‌تر است. همین‌طور، ارتقای سیستم مانند افزودن قابلیت ردیابی در محیط‌های سربسته، از برنامه‌های دیگر این گروه، پیش از فروش همگانی این ابزار می‌باشد.
برنامه‌های آتی
با پیاده‌سازی این سیستمِ ردیابی با استفاده از GNSS، سازمان فضایی ملی مالزی امیدوار است که عموم مردم هرچه بیش‌تر با فن‌آوری ماهواره‌ای آشنا شده و از مزایای آن مطلع شوند. که تمامی این موارد در انتها منجر به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها خواهد شد.
برگرفته از نشریه تخصصی فژه سنج
