◊ منابع ورود داده های جغرافیایی
1- نقشه های کاغذی
نقشه تصویری است از قسمتی یا تمامی کره ی زمین با یک مقیاس معین بر روی صفحه ی افقی که عوارض و پدیده های مختلف توسط یک سری علائم قراردادی بر روی آن نشان داده شده است. در اغلب موارد برای تحلیلهای GIS از نقشه هایی که در مقیاسهای مختلف تهیه شده اند استفاده میکنیم. از نگاه GIS مقیاس نقشه، به دلیل اینکه میتواند در نتایج تحلیلهای مکانی تاثیر بگذارد، بسیار حائز اهمیت است.
نقشه ها انواع مختلفی دارند، اما میتوان گفت که بر اساس محتوا به دو گروه عمومی و موضوعی تقسیم بندی می شوند.
در نقشه های عمومی، پدیده های فیزیکی نسبتاً ثابت طبیعی و انسانی که شکل مشخص دارند، دیده می شود. این نقشه ها معمولاً با هدف استفاده عام و در موارد متنوع تولید میشوند و نیازهای خاص را دنبال نمیکنند. نقشه های عمومی عبارتند از نقشه های توپوگرافی، نقشه های کشوری، نقشه های منطقه ای، نقشه قاره ها و نقشه های جهانی.
نقشه های توپوگرافی از مهمترین نقشه های عمومی هستند که در آنالیزهای GIS نیز از سهم بالایی برخوردار هستند. این نقشه ها توسط سازمانهای متولی تولید نقشه های توپوگرافی تهیه میشوند. در کشور ما نیز سازمان نقشه برداری کشور متولی تولید نقشه های پوششی در مقیاس 1:25000 میباشد.
نقشه های موضوعی، نقشه هایی هستند که برای استفاده در یک زمینه ویژه تهیه شده اند و یا محتوای آنها برای نمایش موقعیت نسبی یا پراکندگی یک یا چند عنصر یا پدیده ی خاص می باشد.
نقشه های ناوبری، نقشه های هواشناسی، نقشه های زمین شناسی، نقشه های هیدرولوژی، نقشه های کاربری اراضی، نقشه های ثبت املاک، نقشه های جمعیتی و نقشه های پراکندگی مختلف نیز همه در زمره نقشه های موضوعی قرار دارند.
2- عکس های هوایی
اولین روش تولید داده از طریق سنجش از راه دور، عکس برداری هوایی بوده که توسط دوربین های عکس برداری تعبیه شده در هلیکوپتر یا هواپیما تهیه می شدند. این عکس ها با مقیاس معین، در مسیر معین و با ارتفاعی متناسب با نقشه ای که از عکسها تهیه میشود، به گونه ای برداشت می شوند که حدود 60% در طول خط پرواز پوشش مشترک داشته باشند.
3- تصاویر ماهواره ای
این تصاویر توسط سنجنده های الکترونیکی که در ماهواره ها قرار دارند، در طول موجهای مختلف و با کاربردهای متنوع تهیه می شوند. پیش تر، تصاویر ماهواره ای در تفسیر عوارض استفاده بیشتری داشتند، که با پیشرفت سنجنده ها و افزایش دقت مکانی آنها، از تصاویر ماهواره ای در کاربردهای تهیه نقشه نیز استفاده میگردد.
◊ ابزار ورودی داده های جغرافیایی
امروزه با گسترش تولید داده های رقومی، مفهوم ابزار داده های ورودی GIS تغییر کرده است. نقشه هایی که سابقاً بصورت کاغذی تولید می شده اند، در حال حاضر در اکثر کشورها بصورت رقومی تهیه می شوند. اما ابزارهایی نیز برای استخراج داده های مکانی شکل گرفته اند که با استفاده از آنها میتوان موقعیت نقاط را مشخص نمود. این ابزارها تحت عنوان ابزارهای مرود داده های جغرافیایی نامیده میشوند.
1- رقم گر یا دیجیتایزر
وسیله ای استاندارد است که برای تبدیل نقشه های کاغذی به نقشه های رقومی با ساختار برداری بکار می رود. این وسیله دارای یک صفحه ی مغناطیسی است و دارای مکانیابی بشکل قلم است. این روش درحال حاضر منسوخ شده است و معمولاً نقشه های کاغذی پس از اسکن شدن، ژئورفرنس شده و با استفاده از نرم افزارهای کاربردی GIS ترسیم میگردند.
2- اسکنر
اسکنر وسیله ای است که کلیه ی داده های موجود بروی یک نقشه شامل پدیده ها، متن ها و نشانه هایی که بصورت رقومی است را به ساختار رستری تبدل می کند.
3- سیستم تعیین موقعیت جهانی GPS
سیستم GPS پیشرفته ترین سیستم ثبت موقعیت بروی زمین است. به بیان دیگر، GPS یک سیستم تعییم موقعیت ماهواره ای می باشدکه براساس زمان سنجی و تعیین فاصله کار می کند و میتواند با دریافت امواج ماهواره های نقشه برداری، موقعیت آنتن خود را تعیین نماید.
