معرفی توابع تحلیل های مکانی

   سامانه های اطلاعات مکانی (GIS)، مجموعه‌ای از توابع تحلیل های مکانی را برای انجام پردازش‌های مکانی و توصیفی موردنیاز کاربران ارائه می‌دهند.
توابع تحلیل های مکانی این پردازشها را بر روی داده ها و اطلاعات مکانی انجام می‌دهند و هرکدام از آنها با استفاده از الگوریتمهای مختلف داده های جدیدی تولید می‌کنند. مجموعه ای از توابع تحلیل های مکانی نیز می‌توانند یک آنالیز مکانی را شکل دهند و منجر به حل مسائل مکانی ما شوند.

طبقه‌بندی توابع تحلیل های مکانی

   به‌طور کلی مجموعه عملگرهایی که به‌عنوان توابع تحلیل های مکانی در GIS به‌کار می‌روند سه نوع هستند (Chou, 1997):

1- پرسش‌های توصیفی
2- پرسش‌های مکانی
3- استخراج داده‌های جدید از داده‌های موجود

   البته تنها بخشی از این عملگرها، داده‌ی جدید تولید می‌کنند. دو تابع نخست که در بالا آمده اند، پرسش‌های ساده‌ای هستند که نتیجه‌ی آن‌ها مجموعه‌ای متشکل از اشیاء انتخاب‌شده در پایگاه داده است. برای مثال هنگامی که با استفاده از ابزار Select By Attribute یا Select By Location یک Query می‌سازیم، عملاً یک سری از عوارض که براساس شروط Query یا پرسش ما مجاز شمرده می‌شوند، انتخاب خواهند شد و نتیجه کار تعداد مشخصی عارضه موجود در لایه جاری می‌باشند. در اینحالت دیگر داده جدیدی تولید نمی‌شود اما برخی از توابع تحلیل های مکانی مانند ابزار Clip یک داده یا لایه جدید تولید می‌کنند.

   توابع تحلیل مکانی را می‌توان باتوجه به نوع داده به‌کاررفته در تحلیل مکانی (نقطه، خط، شبکه، پلی‌گون/سطح، رویه)، ساختار داده مکانی (رستر، بردار) یا مدل مفهومی فضای داده (موجودیت‌های گسسته، فضای پیوسته) نیز طبقه‌بندی کرد (Burrough و همکاران، 1998).

همچنین طبقه‌بندی‌های دیگری هم برای توابع تحلیل های مکانی ارائه‌شده‌است. برای مثال در طبقه‌بندی دیگری، توابع با پویایی عملکردشان از هم تفکیک می‌شوند. از این منظر می‌توان داده‌ها را به دو گروه داده‌های ایستا یا ثابت (مانند توزیع نقاط مبنایی، سطح رویه و …)، و داده‌هایی که در تعامل با یکدیگر هستند (مثلاً تعامل بین دومرکز اقتصادی) ویا تغیرات مکانی-زمانی دارند، تقسیم نمود.
حتی بر اساس دیدگاه و دانش نویسنده نیز، سازمان‌دهی و طبقه‌بندی توابع تغییر می‌کند.

در این میان طبقه‌بندی ارائه شده توسط Goodchild رویکردی بسیار کاربردی دارد. این طبقه‌بندی گستره توابع عمومی GIS تجاری و مولفه‌های عملکرد آن را در تحلیل داده بیان می‌کند.

   توابع تحلیل GIS برمبنای دیدگاه Goodchild، در چهار دسته‌ی “شمارش و اندازه‌گیری“، “تحلیل‌های مکانی“، “توابع تحلیل آماری” و “مدل‌سازی سطح زمین” طبقه‌بندی می‌شوند. البته دسته پنجمی هم با عنوان “توابع مختلط” وجوددارد که از ترکیب چهار دسته قبل ایجاد می‌شود.

توابع هر یک‌از چهار دسته یادشده در جداول زیر آمده‌است :