تعریف GIS :
تعاریف مختلفی از GIS ارائه شده است که جامعترین آنها به شرح زیر میباشد : مجموعه سازمان یافته ای از سخت افزار و نرم افزار کامپیوتری، داده ها و اطلاعات جغرافیایی و افراد متخصص که به منظور ذخیره سازی، طبقه بندی، جستجو و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی ایجاد شده است. متخصصین این رشته و رشته های مرتبط، کلمه GIS را براساس کاربردی که که از آن دارند مخفف عبارات مختلفی میدانند :
GeoSpatial Information System : سیستم اطلاعات مکانی
Geographic Information System : سیستم اطلاعات جغرافیایی
GeoSpatial Information Science : علم اطلاعات مکانی
GeoSpatial Information Service : سرویسهای اطلاعات مکانی
اما فارغ از نام، سیستمهای اطلاعات مکانی به ما کمک میکنند تا بتوانیم از جهان پیرامون خود مدلی مجازی تهیه کنیم. مدلی که بتواند پرسشهای مکانی مختلفی را پاسخ دهد و یا بتواند خدماتی را در رابطه با استفاده از اطلاعات مکانی به ما ارائه دهد.
قابلیت های سیستم اطلاعات مکانی :
GIS چهار قابلیت اساسی را در رابطه با داده های زمین مرجع برای ما فراهم می آورد :
- ورود داده ها (Input)
- مدیریت داده ها شامل ذخیره سازی(Storage) و بازیابی(Retrieval) آنها
- پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها(Process and Analysis)
- خروجی گرفتن از داده ها و نتایج تحلیلهای مکانی(Output)
سوالاتی که یک سیستم اطلاعات مکانی قادر به پاسخگویی آنها است :
در یک مکان مشخص چه چیزها یا عوارضی وجود دارند؟
این اولین سوالی است که GIS باید جوابگوی آن باشد. به طرق مختلفی میتوان یک مکان را در سیستم تعریف نمود، مثلاً با نام مکان یا مختصات جغرافیایی هر عارضه.
در نزدیکی عوارض خاصی که مدنظر ماست چه عوارض دیگری هم وجود دارند؟
مثلاً میخواهیم بدانیم کدامیک از ساختمانهای مسکونی در حریم رودخانه قرار دارند. ویا اینکه میخواهیم بدانیم نزدیکترین رستوران به ما کدام است.
مکان مناسب برای ساخت یک دبیرستان کجاست؟
یافتن مکانی که شرایط معینی را در بر میگیرد. این سوال برعکس سوال اول است که با مشخص کردن یک مکان، آنچه که در یک مکان وجود دارد شناسایی میشود. دراینحالت ما به دنبال مکانی هستیم که دارای شرایط خاصی که ما تعریف میکنیم باشد.
کاربردهای سیستم اطلاعات مکانی :
کاربردهای GIS بسیار زیاد هستند و در اکثر مواردی که از داده های مکانی استفاده میگردد، GIS میتواند حضور داشته باشد. مثلا کاربردهای زیر را ببینید:
1- مدیریت و کنترل رواناب های سطحی و توسعه سیستمهای زهکشی یا انتقال آب.
2- تهیه طرح های توسعه شهری براساس مدلهای GIS و تحلیل شیب، ارتفاع، جهت و لایه های تشکیل دهنده زمین.
3- پیش بینی وقوع سیل و ترسیم اثرات و گستردگی تخریب ناشی از بروز آن.
4- بررسی وضعیت پراکندگی امواج رادیویی و شرایط برقراری ارتباطات مخابراتی در سطح شهر
5- تعیین مکان بهینه برای تاسیس یک مدرسه، بیمارستان، آتش نشانی و حتی یک نیروگاه حرارتی
6- تعیین مسیر بهینه برای حمل و نقل شهری و جاده ای
از خانم مهندس کرمانشاهی، که زحمت تهیه مطالب این بخش را برعهده داشتند تشکر مینماییم.
